learning_objectives_test

modules/m89602/index.cnxml

@@ -9,6 +9,21 @@
     <md:uuid>c8908c39-c357-43bf-b29e-71c2c281df37</md:uuid>
   </metadata>
   <content>
+  <section id="UUID076ceffd-b77b-4060-7dd9-7730dbb7e48d" class="learning-objectives">
+      <title id="UUIDc42c7e37-38b4-44f2-70bf-e6f0689ff821">Cel dydaktyczny:</title>
+      <para id="para-00001">Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:</para>
+      <list id="list-00001">
+        <item id="UUID0f9bced6-70e8-4c78-7603-644db4fd65fa">
+          <para id="UUID958af3b9-607f-469f-7110-e408f9a3b559">Opisać ważne cechy fizyczne form falowych</para>
+        </item>
+        <item id="UUID260ade6c-6698-4a51-75d1-b82901462380">
+          <para id="UUID7ac9a4bd-9018-481b-66a1-18a0f6ac7628">Pokazać, jak właściwości fizyczne fal świetlnych są powiązane z doświadczeniem percepcyjnym</para>
+        </item>
+        <item id="UUID260ade6c-ffre-4a51-75d1-b82901462380">
+          <para id="UUID7ac9a4bd-9018-wwwe-66a1-18a0f6ac7628">Pokazać, jak właściwości fizyczne fal dźwiękowych są powiązane z doświadczeniem percepcyjnym</para>
+        </item>
+      </list>
+    </section>
     <para id="eip-818">Bodźce wzrokowe i słuchowe docierają do nas w postaci fal. Choć te dwa rodzaje bodźców bardzo różnią się pod względem budowy, to przebiegi fal mają pewne cechy wspólne, które są szczególnie ważne dla spostrzegania wzrokowego i słuchowego. W tym rozdziale opiszemy fizyczne własności fal, a także związane z nimi doświadczenia percepcyjne.</para>
     <section id="fs-idm163523312">
       <title id="UUIDe706626b-117d-450e-4dab8bf3fad1960d">Amplituda i długość fali</title>

modules/m89606/index.cnxml

@@ -9,6 +9,21 @@
     <md:uuid>b3283ba3-167f-48ee-ab54-b017912dad97</md:uuid>
   </metadata>
   <content>
+  <section id="UUID076ceffd-b77b-4060-7dd9-7730dbb7e48d" class="learning-objectives">
+      <title id="UUIDc42c7e37-38b4-44f2-70bf-e6f0689ff821">Cel dydaktyczny:</title>
+      <para id="para-00001">Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:</para>
+      <list id="list-00001">
+        <item id="UUID0f9bced6-70e8-4c78-7603-644db4fd65fa">
+          <para id="UUID958af3b9-607f-469f-7110-e408f9a3b559">Opisać podstawową anatomię układu wzrokowego</para>
+        </item>
+        <item id="UUID260ade6c-6698-4a51-75d1-b82901462380">
+          <para id="UUID7ac9a4bd-9018-481b-66a1-18a0f6ac7628">Omówić wpływ pręcików i czopków na różne aspekty widzenia</para>
+        </item>
+        <item id="UUID260ade6c-ffre-4a51-75d1-b82901462380">
+          <para id="UUID7ac9a4bd-9018-wwwe-66a1-18a0f6ac7628">Opisać, w jaki sposób sygnały jednooczne i obuoczne są wykorzystywane w postrzeganiu głębi</para>
+        </item>
+      </list>
+    </section>
     <para id="fs-idm126201760">Układ wzrokowy buduje umysłową reprezentację świata, który jest wokół nas (<link target-id="Figure_05_03_Eyes" id="UUID36c7c5f0-fa71-4b57-4621-94095b0e35fb" />). Dzięki temu możemy poruszać się z powodzeniem w przestrzeni fizycznej i wchodzić w interakcje z istotnymi osobami i przedmiotami w naszym środowisku. Ten rozdział opisuje podstawowe cechy anatomii i funkcjonowanie układu wzrokowego. Dodatkowo omówimy naszą zdolność postrzegania kolorów i głębi.</para>
     <figure id="Figure_05_03_Eyes">
       <media alt="" id="UUID673af024-7730-422a-5e4a-105d374cbffd">

modules/m89649/index.cnxml

@@ -8,7 +8,20 @@
     <md:abstract />
     <md:uuid>fd645f2d-9ef8-4e67-9373-f98bfd8cd7ca</md:uuid>
   </metadata>
-  <content><para id="UUIDb81283b9-4fe7-4f25-47c54a9b09ec3114">Czy nazwisko <term cmlnle:reference="Pawłow, Iwan (1849-1936)" cxlxt:index="name" cxlxt:name="Pawłow, Iwan" cxlxt:born="1849" cxlxt:died="1936">Iwan Pawłow</term> (1849–1936) coś ci mówi? Nawet jeśli dopiero zaczynasz studiować psychologię, to prawdopodobnie obiło ci się ono o uszy i kojarzysz słynny termin <emphasis effect="italics">psy Pawłowa</emphasis>.</para><para id="UUIDc708fee7-18d7-4194-4c3888d52d2e12f8">Pawłow, naukowiec rosyjski, przeprowadził szerokie badania na psach, ale to eksperymenty nad <term cmlnle:reference="warunkowanie">warunkowaniem</term> (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">conditioning</term></foreign>) klasycznym rozsławiły go najbardziej (<link target-id="UUIDa2aafba6-8b23-462a-7d95ee8dcdb2c0e8" />). Jak to omówiliśmy pokrótce w poprzednim podrozdziale, <term>warunkowanie klasyczne</term> (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">classical conditioning</term></foreign>) jest procesem, w którym uczymy się kojarzyć bodźce z reakcjami i dzięki temu działać w sposób przewidywalny.</para><figure id="UUIDa2aafba6-8b23-462a-7d95ee8dcdb2c0e8"><media id="UUID171978f0-6f37-43ce-6daa-6653f99ac6a3" alt="Czarno-białe zdjęcie przedstawiające Iwana Pawłowa w podeszłym wieku."><image mime-type="image/jpeg" src="../../media//CNX_Psych_06_02_Pavlov.jpg" /></media><caption id="UUID8f889a30-25fc-4905-7dafacedf784b04b">Badania Iwana Pawłowa nad układem trawiennym psów niespodziewanie doprowadziły go do odkrycia procesu uczenia się, znanego obecnie jako <emphasis effect="italics">warunkowanie klasyczne</emphasis>.</caption></figure><para id="UUIDf544a35e-5db1-4b9e-79740a4442966871">Pawłow zupełnie przypadkowo odkrył, jak zachodzi proces uczenia się. Był bowiem fizjologiem, a nie psychologiem. Fizjolodzy badają procesy życiowe organizmów od poziomu molekularnego do poziomu komórek, układów narządów i wreszcie - całych organizmów. Obszarem zainteresowań Pawłowa był układ trawienny (Hunt, 2007). W prowadzonych na przełomie XIX i XX w., do 1903 r., badaniach nad psami Pawłow mierzył objętość śliny wytworzonej w reakcji na różne pokarmy. Po pewnym czasie zauważył, że psy zaczęły się ślinić nie tylko podczas spożywania jedzenia, lecz także na widok jedzenia, na widok pustej miski na jedzenie, a nawet na dźwięk kroków nadchodzących asystentów laboratoryjnych (Pawłow, 1927). Wytwarzanie w pysku śliny potrzebnej do spożywania pokarmu jest odruchowe, więc nie ma potrzeby uczenia się go. Jednakże psy instynktownie nie ślinią się na widok pustej miski ani na odgłos kroków.</para><para id="UUIDce678d3a-2626-4277-79e80c4982592241">Te niezwykłe reakcje zaintrygowały Pawłowa, który zaczął się zastanawiać, z czego wynikają te psie (jak je nazwał) <emphasis effect="italics">wydzieliny psychiczne</emphasis> (Pawłow, 1927). Aby zbadać to zjawisko w obiektywny sposób, badacz zaplanował serię starannie kontrolowanych eksperymentów sprawdzających, które bodźce mogą spowodować ślinienie się psów. Potrafił wyszkolić psy do ślinienia się w reakcji na bodźce, które nie miały nic wspólnego z jedzeniem, takie jak dźwięk dzwonka, światło i dotknięcie łapy psa. Przeprowadziwszy te eksperymenty, Pawłow zdał sobie sprawę, że istoty żywe mają dwa rodzaje reakcji na otoczenie: (1) bezwarunkowe (niewyuczone) reakcje lub odruchy i (2) warunkowe (wyuczone) reakcje.</para><para id="UUIDe07c4067-db39-402c-7617c00bbc53d5ec">W eksperymentach Pawłowa psy śliniły się za każdym razem, gdy podawano im proszek mięsny. Proszek mięsny w tej sytuacji to <term>bodziec bezwarunkowy</term> (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">unconditioned stimulus</term></foreign>), czyli bodziec wywołujący reakcję w organizmie. Ślinienie się psów to <term>reakcja bezwarunkowa</term> (<term>odruch bezwarunkowy</term>) (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">unconditioned response</term></foreign>): naturalna (niewyuczona) reakcja na dany bodziec (proszek mięsny). Można przedstawić bodziec i reakcję psów przed warunkowaniem w następujący sposób:</para><equation id="fs-idm99655568"><m:math display="block">
+  <content>
+  <section id="UUID076ceffd-b77b-4060-7dd9-7730dbb7e48d" class="learning-objectives">
+      <title id="UUIDc42c7e37-38b4-44f2-70bf-e6f0689ff821">Cel dydaktyczny:</title>
+      <para id="para-00001">Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:</para>
+      <list id="list-00001">
+        <item id="UUID0f9bced6-70e8-4c78-7603-644db4fd65fa">
+          <para id="UUID958af3b9-607f-469f-7110-e408f9a3b559">Wyjaśnić, jak zachodzi warunkowanie klasyczne</para>
+        </item>
+        <item id="UUID260ade6c-6698-4a51-75d1-b82901462380">
+          <para id="UUID7ac9a4bd-9018-481b-66a1-18a0f6ac7628">Podsumować procesy nabywania, wymierania, spontanicznego odzyskiwania, uogólniania i dyskryminacji</para>
+        </item>
+      </list>
+    </section>
+  <para id="UUIDb81283b9-4fe7-4f25-47c54a9b09ec3114">Czy nazwisko <term cmlnle:reference="Pawłow, Iwan (1849-1936)" cxlxt:index="name" cxlxt:name="Pawłow, Iwan" cxlxt:born="1849" cxlxt:died="1936">Iwan Pawłow</term> (1849–1936) coś ci mówi? Nawet jeśli dopiero zaczynasz studiować psychologię, to prawdopodobnie obiło ci się ono o uszy i kojarzysz słynny termin <emphasis effect="italics">psy Pawłowa</emphasis>.</para><para id="UUIDc708fee7-18d7-4194-4c3888d52d2e12f8">Pawłow, naukowiec rosyjski, przeprowadził szerokie badania na psach, ale to eksperymenty nad <term cmlnle:reference="warunkowanie">warunkowaniem</term> (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">conditioning</term></foreign>) klasycznym rozsławiły go najbardziej (<link target-id="UUIDa2aafba6-8b23-462a-7d95ee8dcdb2c0e8" />). Jak to omówiliśmy pokrótce w poprzednim podrozdziale, <term>warunkowanie klasyczne</term> (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">classical conditioning</term></foreign>) jest procesem, w którym uczymy się kojarzyć bodźce z reakcjami i dzięki temu działać w sposób przewidywalny.</para><figure id="UUIDa2aafba6-8b23-462a-7d95ee8dcdb2c0e8"><media id="UUID171978f0-6f37-43ce-6daa-6653f99ac6a3" alt="Czarno-białe zdjęcie przedstawiające Iwana Pawłowa w podeszłym wieku."><image mime-type="image/jpeg" src="../../media//CNX_Psych_06_02_Pavlov.jpg" /></media><caption id="UUID8f889a30-25fc-4905-7dafacedf784b04b">Badania Iwana Pawłowa nad układem trawiennym psów niespodziewanie doprowadziły go do odkrycia procesu uczenia się, znanego obecnie jako <emphasis effect="italics">warunkowanie klasyczne</emphasis>.</caption></figure><para id="UUIDf544a35e-5db1-4b9e-79740a4442966871">Pawłow zupełnie przypadkowo odkrył, jak zachodzi proces uczenia się. Był bowiem fizjologiem, a nie psychologiem. Fizjolodzy badają procesy życiowe organizmów od poziomu molekularnego do poziomu komórek, układów narządów i wreszcie - całych organizmów. Obszarem zainteresowań Pawłowa był układ trawienny (Hunt, 2007). W prowadzonych na przełomie XIX i XX w., do 1903 r., badaniach nad psami Pawłow mierzył objętość śliny wytworzonej w reakcji na różne pokarmy. Po pewnym czasie zauważył, że psy zaczęły się ślinić nie tylko podczas spożywania jedzenia, lecz także na widok jedzenia, na widok pustej miski na jedzenie, a nawet na dźwięk kroków nadchodzących asystentów laboratoryjnych (Pawłow, 1927). Wytwarzanie w pysku śliny potrzebnej do spożywania pokarmu jest odruchowe, więc nie ma potrzeby uczenia się go. Jednakże psy instynktownie nie ślinią się na widok pustej miski ani na odgłos kroków.</para><para id="UUIDce678d3a-2626-4277-79e80c4982592241">Te niezwykłe reakcje zaintrygowały Pawłowa, który zaczął się zastanawiać, z czego wynikają te psie (jak je nazwał) <emphasis effect="italics">wydzieliny psychiczne</emphasis> (Pawłow, 1927). Aby zbadać to zjawisko w obiektywny sposób, badacz zaplanował serię starannie kontrolowanych eksperymentów sprawdzających, które bodźce mogą spowodować ślinienie się psów. Potrafił wyszkolić psy do ślinienia się w reakcji na bodźce, które nie miały nic wspólnego z jedzeniem, takie jak dźwięk dzwonka, światło i dotknięcie łapy psa. Przeprowadziwszy te eksperymenty, Pawłow zdał sobie sprawę, że istoty żywe mają dwa rodzaje reakcji na otoczenie: (1) bezwarunkowe (niewyuczone) reakcje lub odruchy i (2) warunkowe (wyuczone) reakcje.</para><para id="UUIDe07c4067-db39-402c-7617c00bbc53d5ec">W eksperymentach Pawłowa psy śliniły się za każdym razem, gdy podawano im proszek mięsny. Proszek mięsny w tej sytuacji to <term>bodziec bezwarunkowy</term> (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">unconditioned stimulus</term></foreign>), czyli bodziec wywołujący reakcję w organizmie. Ślinienie się psów to <term>reakcja bezwarunkowa</term> (<term>odruch bezwarunkowy</term>) (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">unconditioned response</term></foreign>): naturalna (niewyuczona) reakcja na dany bodziec (proszek mięsny). Można przedstawić bodziec i reakcję psów przed warunkowaniem w następujący sposób:</para><equation id="fs-idm99655568"><m:math display="block">
  <m:mtext>proszek mięsny (bodziec bezwarunkowy) </m:mtext><m:mo stretchy="false">→</m:mo><m:mtext> ślinienie się (odruch bezwarunkowy, reakcja bezwarunkowa)</m:mtext>
 </m:math>
 </equation><para id="UUIDe9c6077f-3816-4f7b-5e05dacd801141bb">W warunkowaniu klasycznym bodziec neutralny jest prezentowany bezpośrednio przed bodźcem bezwarunkowym. Pawłow używał dźwięku (na przykład dzwonka), a następnie dawał psom proszek mięsny (<link target-id="UUIDe0e96aa0-03c1-468b-40f6b333a4d7d564" />). Dźwięk dzwonka to <term>bodziec obojętny</term> (ang. <foreign xml:lang="en"><term cxlxt:index="foreign">neutral stimulus</term></foreign>), czyli bodziec, który w normalnych warunkach nie wywołuje reakcji. Przed warunkowaniem psy nie śliniły się po usłyszeniu dźwięku, ponieważ dzwonek nie wywoływał w nich żadnych skojarzeń z pożywieniem (psy nie jedzą dzwonków).</para><equation id="fs-idm74762976">